عوارض کولپوسکوپی معمولا خفیف و کوتاه‌مدت هستند و در بیشتر موارد جای نگرانی جدی وجود ندارد. کولپوسکوپی روشی ایمن و پرکاربرد در تشخیص مشکلات دهانه رحم و واژن است، اما مانند هر روش پزشکی می‌تواند با نشانه‌هایی همراه باشد. از جمله عوارض رایج می‌توان به خونریزی خفیف، لکه‌بینی، ترشحات تیره‌رنگ و احساس درد یا گرفتگی مشابه درد قاعدگی اشاره کرد. شناخت این عوارض به زنان کمک می‌کند تا آمادگی بیشتری برای انجام این روش داشته باشند و در صورت مشاهده علائم غیر طبیعی به پزشک مراجعه کنند.
مهم ترین عوارض کولپوسکوپی کدامند؟
مهم ترین عوارض کولپوسکوپی عبارتند از:
۱. خونریزی و لکه‌بینی
یکی از شایع‌ترین عوارض کولپوسکوپی، خونریزی خفیف یا لکه‌بینی است. این وضعیت بیشتر زمانی رخ می‌دهد که در حین کولپوسکوپی، نمونه‌برداری (بیوپسی) از بافت دهانه رحم انجام شود. خونریزی معمولاً به شکل چند قطره یا لکه‌های کوچک روی لباس زیر دیده می‌شود و در اغلب موارد ظرف چند روز برطرف می‌گردد. البته در موارد نادر ممکن است خونریزی شدیدتر باشد و نیاز به مراجعه فوری به پزشک داشته باشد. زنان باید توجه داشته باشند که خونریزی پس از کولپوسکوپی، مشابه خونریزی قاعدگی نیست و معمولا خفیف‌تر است. استفاده از نوار بهداشتی برای کنترل لکه‌ها کافی خواهد بود.
۲. ترشحات تیره یا غیرعادی
پس از کولپوسکوپی، برخی زنان متوجه ترشحات واژینال تیره‌رنگ می‌شوند. این ترشحات معمولا ناشی از استفاده از محلول‌های شیمیایی یا مواد مخصوصی است که پزشک در حین معاینه برای مشخص کردن سلول‌های غیرطبیعی به کار می‌برد. رنگ ترشحات می‌تواند قهوه‌ای، مشکی یا متمایل به خاکستری باشد که طبیعی است و جای نگرانی ندارد. در برخی موارد ترشحات همراه با بوی خاص یا لخته‌های کوچک دیده می‌شود که ظرف چند روز برطرف می‌گردد. تنها در صورتی که ترشحات با بوی بد، رنگ سبز یا زرد و یا همراه با تب و درد شدید باشد، نیاز به پیگیری پزشکی وجود دارد زیرا می‌تواند نشانه عفونت باشد.
۳. درد و گرفتگی در ناحیه شکم و لگن
یکی دیگر از عوارض کولپوسکوپی، احساس درد و گرفتگی مشابه درد دوران قاعدگی است. این درد معمولاً ناشی از تحریک بافت دهانه رحم یا نمونه‌برداری است. شدت درد در افراد مختلف متفاوت است؛ برخی تنها کمی احساس ناراحتی دارند و برخی دیگر ممکن است تا چند ساعت دچار گرفتگی شوند. استفاده از مسکن‌های ساده مانند ایبوپروفن یا استراحت کوتاه‌مدت می‌تواند به کاهش درد کمک کند. اگر درد شدید یا مداوم باشد، بهتر است با پزشک مشورت شود.
بیشتر بخوانید: کولپوسکوپی در دوران بارداری
۴. عفونت
هرچند کولپوسکوپی به‌طور کلی یک روش ایمن محسوب می‌شود، اما در موارد نادر می‌تواند منجر به عفونت رحم یا واژن شود. علائم عفونت شامل تب، ترشحات غیرطبیعی با بوی نامطبوع، درد شدید لگن و خونریزی غیر معمول است. احتمال بروز عفونت بیشتر در زنانی وجود دارد که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا مراقبت‌های بعد از کولپوسکوپی را رعایت نمی‌کنند. برای پیشگیری، پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند تا چند روز بعد از کولپوسکوپی از رابطه جنسی، استفاده از تامپون و شستشوی داخلی واژن پرهیز شود.
۵. خونریزی شدید (نادر)
در شرایط خاص، کولپوسکوپی ممکن است باعث خونریزی شدید شود، به‌ویژه زمانی که بیوپسی گسترده انجام شده باشد یا فرد مشکلات انعقاد خون داشته باشد. اگر خونریزی به حدی باشد که نیاز به تعویض مکرر نوار بهداشتی در فاصله کوتاه داشته باشد یا لخته‌های بزرگ خون دفع شود، لازم است سریعاً به پزشک یا اورژانس مراجعه شود. این عارضه نادر است اما آگاهی از آن اهمیت زیادی دارد.
۶. اضطراب و استرس روانی
هرچند این موضوع کمتر به آن پرداخته می‌شود، اما استرس و اضطراب روانی هم می‌تواند از عوارض غیرمستقیم کولپوسکوپی باشد. بسیاری از زنان قبل یا بعد از انجام این روش دچار نگرانی و ترس از نتایج می‌شوند. احساس شرم یا ترس از درد نیز می‌تواند به اضطراب بیشتر دامن بزند. حمایت خانواده، آگاهی از مراحل کولپوسکوپی و توضیحات کامل پزشک می‌تواند به کاهش این نگرانی کمک کند.
علت بروز عوارض کولپوسکوپی
کولپوسکوپی به‌طور کلی روشی ایمن است، اما همانند هر روش پزشکی می‌تواند با عوارضی همراه باشد. علت بروز این عوارض معمولاً به شرایط فرد، نحوه انجام کولپوسکوپی و حساسیت بافت‌های دهانه رحم و واژن بستگی دارد. مهم‌ترین دلایل بروز این عوارض عبارتند از:
۱. انجام نمونه‌برداری یا بیوپسی
یکی از اصلی‌ترین علت‌های بروز عوارض، نمونه‌برداری از دهانه رحم در حین کولپوسکوپی است. وقتی پزشک برای بررسی دقیق‌تر سلول‌ها، بخشی از بافت را برمی‌دارد، احتمال خونریزی، لکه‌بینی و درد لگنی افزایش می‌یابد. به همین دلیل زنانی که کولپوسکوپی بدون بیوپسی انجام می‌دهند معمولاً عوارض خفیف‌تری را تجربه می‌کنند.
۲. حساسیت و واکنش طبیعی بدن
بافت دهانه رحم و واژن بسیار حساس است. تماس ابزارها، استفاده از محلول‌های خاص (مانند اسید استیک یا ید) و لمس این ناحیه می‌تواند باعث ترشحات غیرعادی، تغییر رنگ ترشحات یا احساس درد و گرفتگی شود. این واکنش‌ها در واقع پاسخ طبیعی بدن به تحریک بافتی هستند.
۳. مشکلات زمینه‌ای و شرایط جسمی فرد
برخی زنان به دلیل داشتن بیماری‌های زمینه‌ای مانند اختلالات انعقادی، دیابت یا ضعف سیستم ایمنی، بیشتر در معرض عوارضی مثل خونریزی شدید یا عفونت قرار دارند. همچنین مصرف داروهای رقیق‌کننده خون می‌تواند احتمال خونریزی پس از کولپوسکوپی را افزایش دهد.
۴. رعایت نکردن مراقبت‌های بعد از کولپوسکوپی
یکی دیگر از علت‌های مهم بروز عوارض، بی‌توجهی به توصیه‌های پزشک بعد از کولپوسکوپی است. فعالیت‌های زودهنگام مانند رابطه جنسی، استفاده از تامپون یا دوش واژینال در چند روز ابتدایی می‌تواند زمینه‌ساز عفونت یا خونریزی شود.
۵. اضطراب و عوامل روانی
استرس و نگرانی بیش از حد می‌تواند حساسیت فرد به درد را بیشتر کند. در بسیاری از زنان، بخشی از عوارضی مثل درد یا احساس فشار شدید ناشی از اضطراب و تنش روانی است نه خود روش کولپوسکوپی.
علت بروز عوارض کولپوسکوپی معمولا به عوامل طبیعی مانند نمونه‌برداری، حساسیت بافت دهانه رحم، شرایط زمینه‌ای فرد یا عدم رعایت مراقبت‌های بعد از عمل مربوط می‌شود. شناخت این عوامل به زنان کمک می‌کند تا با آمادگی بیشتری به سراغ کولپوسکوپی بروند و در صورت لزوم اقدامات پیشگیرانه انجام دهند.
پیشگیری از عوارض کولپوسکوپی
پیشگیری از عوارض کولپوسکوپی تا حد زیادی به رعایت توصیه‌های پزشک و آمادگی مناسب قبل و بعد از انجام این روش بستگی دارد. زنانی که قرار است کولپوسکوپی انجام دهند بهتر است پیش از مراجعه، پزشک خود را از مصرف داروهای رقیق‌کننده خون، بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا مشکلات انعقادی مطلع کنند. همچنین آگاهی از روند کار و پرسیدن سوالات احتمالی از پزشک می‌تواند سطح اضطراب را کاهش دهد و از بروز استرس یا حساسیت بیش از حد جلوگیری کند.
پس از انجام کولپوسکوپی، رعایت مراقبت‌های ساده نقش مهمی در جلوگیری از عوارض دارد. پرهیز از رابطه جنسی، استفاده از تامپون و شستشوی داخلی واژن به مدت چند روز، احتمال بروز عفونت یا خونریزی را به حداقل می‌رساند. استفاده از نوار بهداشتی سبک برای کنترل لکه‌بینی، استراحت کافی و مصرف مسکن‌های ساده در صورت درد یا گرفتگی می‌تواند دوران نقاهت را راحت‌تر کند. در نهایت، در صورت بروز علائمی مانند خونریزی شدید، ترشحات غیرطبیعی یا تب، مراجعه فوری به پزشک بهترین راه برای پیشگیری از عوارض جدی‌تر خواهد بود.
جمع‌بندی
عوارض کولپوسکوپی اغلب خفیف و موقتی هستند و در بیشتر زنان بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می‌شوند. شایع‌ترین آن‌ها شامل خونریزی سبک، ترشحات تیره، درد و گرفتگی خفیف است. عوارض نادر مانند عفونت یا خونریزی شدید نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند. آگاهی از این موارد به زنان کمک می‌کند با آرامش بیشتری کولپوسکوپی را انجام دهند و در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی، سریعا اقدام به پیگیری کنند.